ایزو ۵۰۰۰۱ چیست؟
در دنیای کنونی، مدیریت صحیح انرژی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. توسعه پایدار در حوزه‌های مختلفی ازجمله اقتصاد، محیط‌زیست و سلامت، سیاست خارجی، صنعت و تکنولوژی و . . . مستقیماً تحت تأثیر استراتژی‌های کلان و برنامه‌های اجرایی هریک از نهادهای کشور در رابطه با مسئله انرژی است. رشد فزاینده مصرف سوخت و عدم رعایت استانداردهای معیار مصرف انرژی و استانداردهای زیست‌محیطی در بخش‌های مختلف صنعتی، موجب تهدید جدی اقتصاد حال و آینده کشور شده است.
چرا ایزو ۵۰۰۰۱ ؟
مصرف بالای انرژی در صنایع ناشی از دو عامل بسیار مهم است:
- استفاده از دستگاه‌های با راندمان پایین (Low Performance)
- استفاده نادرست و بهرهبرداری اشتباه از دستگاه‌ها، تعمیر و نگهداری نادرست آنها و یا طراحی اشتباه خط تولید (Incorrect Operation)
با توجه به گسترش تعریف توسعه پایدار در دنیای امروز، در راستای حمایت برنامه‌های جهانی در خصوص مبارزه با تغییرات اقلیم (Climate change) و همچنین برنامه Energy Nexus (امنیت تأمین آب و انرژی)، سازمان توسعه صنعتی مللی متحد (UNIDO) از سال ۲۰۰۷ میلادی اقدام به برنامه‌ریزی به‌منظور ایجاد یک نظام واحد برای مدیریت مصرف انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نموده است.
استاندارد ایزو ۵۰۰۰۱
اولین استاندارد در خصوص مدیریت انرژی توسط اتحادیه اروپا و تحت عنوان EN16001-2009 معرفی گردید که با اقبال مناسبی در سراسر جهان مواجه گردید و این استقبال باعث شد تا سازمان جهانی استانداردسازی در خصوص تدوین استاندارد مشابه قدم بردارد و در سال ۲۰۱۱ استاندارد ISO50001:2011 به تصویب رسید و برای استقرار و پیاده‌سازی در سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به‌منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی مورداستفاده قرار گرفت.
در سال ۲۰۱۸ با توجه به تغییر در استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی و اضافه شدن رویکرد مبتنی بر ریسک و فرصت به رویکرد فرایندی و همسوسازی سیستم مدیریت با جهت‌گیری‌های راهبردی سازمان (درک بافت سازمان)، به‌منظور همسان‌سازی و رفع مشکلات ویرایش ۲۰۱۱ و بهبود مستمر آن ویرایش جدید ISO 50001-2018 منتشر گردید.
دانلود استاندارد ملی ایران شماره ۵۰۰۰۱
هدف اصلی از تدوین استاندارد ISO50001 کمک به سازمان‌ها است تا بتوانند با ایجاد سیستم‌ها و فرآیند موردنیاز، نسبت به بهبود کارایی مصرف انرژی اقدام ورزند. پیاده‌سازی این استاندارد باید منجر به کاهش هزینه‌ها و همچنین کاهش مصرف و استفاده بهینه از منابع انرژی شود.
این استاندارد سازمان را قادر خواهد ساخت تا مبادرت به ایجاد و پیاده‌سازی خط‌مشی، آرمان‌ها و اهداف مرتبط با انرژی نموده و به‌سوی شناخت الزامات قانونی و سایر اطلاعات مرتبط با جنبه‌های بارز انرژی سازمان، هدایت نماید.
به‌طورکلی سیستم مدیریت انرژی، برنامه‌ای است که در چارچوب سیستم مدیریت کلان یک سازمان یا تشکیلات قرار می‌گیرد و از اصول کلی مدیریت پیروی می‌کند .
سیکل مدیریت نوین از چهار مرحله تشکیل شده است که عبارت‌اند از:
• Plan (برنامه)
• Do (اجرا)
• Check (بررسی)
• Act (اقدام)
که به “چرخه PDCA “معروف است و تا بهبود نهایی سیستم مرتباً تکرار می‌شود. یک برنامه مدیریت انرژی نوین نیز از این سیکل پیروی می‌کند و متناسب با استاندارد انتخاب شده می‌تواند متفاوت باشد.
استاندارد مدیریت انرژی، سازمان‌ها و شرکت‌ها را با یک چارچوب یکسان در جهت استقرار سیستم و فرآیندهای موردنیاز برای بهبود کارایی انرژی هدایت می‌کند و کمک مؤثری درجهت صرفه‌جویی اقتصادی و کاهش گازهای گلخانه‌ای با استفاده از مدیریت سیستمی انرژی می‌نماید. بهبود عملکرد انرژی و بهینه‌سازی مصرف آن در سازمان به‌صورت سیستمی.طراحی، استقرار، نگهداری و بهبود یک سیستم مدیریت انرژی، اطمینان از مطابقت و پیروی از خط‌مشی انرژی تعریف‌شده در سازمان، اثبات همسویی و یکپارچگی خود به دیگران، دریافت گواهینامه سیستم مدیریت انرژی از یک سازمان بیرونی، ایجاد یک سیستم خودارزیابی و خود اظهاری در مورد تطابق با استاندارد از مزایای پیاده‌سازی استاندارد مدیریت انرژی خواهد بود. هدف اصلی از به‌کارگیری این استاندارد آن است که مصرف انرژی را طوری مدیریت کرد تا درنهایت بتوان هزینه‌های مرتبط با انرژی سازمان را کاهش داد. این استاندارد از هفت مؤلفه اصلی تشکیل شده است که مطابق الگوریتم زیر در ارتباط با یکدیگر قرار می‌گیرند.
پذیرش استاندارد ISO50001:2018 منجر به ایجاد یک فرآیند بهبود مستمر می‌گردد که درنهایت، سازمان را به‌سوی بهبود مصرف انرژی در راستای جهت‌گیری‌های راهبردی سازمان هدایت می‌نماید.
ازآنجاکه کشور ایران با توجه به تولید نفت و برق و وجود مخازن گاز یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های انرژی است اما متأسفانه در مصرف انرژی یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در مقایسه با تولید ناخالص ملی بوده و در این کشور به مقوله مدیریت انرژی و مصرف بهینه انرژی توجه چندانی نشده است لذا با توجه به حذف یارانه‌های انرژی در سال‌های اخیر مقوله مدیریت انرژی و استقرار سیستم مدیریت انرژی موردتوجه قرار گرفته است.
با توجه به لزوم نگرش سیستماتیک به مقوله بهبود مستمر در کاهش مصرف انرژی شرکت بهینه سازان صنعت تاسیسات در سال ۱۳۸۹ استقرار سیستم مدیریت انرژی در ساختمان‌های دولتی و مراکز صنعتی را آغاز کرد.
خدمات ارائه شده در این بخش بر اساس استاندارد ISO 50001:2018 شامل موارد زیر است:
سوابق این شرکت در بحث استقرار سیستم مدیریت انرژی شامل موارد زیر است:
